απόσπασμα από τον μύθο της ειδωΛεία

 Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για το πότε εγκαταστάθηκαν εκεί οι πρώτοι άνθρωποι παρά μόνο ενδείξεις. Ο μύθος λέει πως αρχικά εγκαταστάθηκαν οι πρωτάνθρωποι, μια ομάδα αυτοεξόριστων από τον τόπο Παρωπίδα. Η επιβίωση τους βασίστηκε στην παρατήρηση της φύσης και ο πολιτισμός τους αναπτύχθηκε αργά σεβόμενος τη βιοποικιλότητα της περιοχής. Ακολούθησαν τα ζώα, έμαθαν να συμβιώνουν πλάι τους και αντιλήφθηκαν τα προτερήματα κάθε είδους. Κάθε γενιά μάθαινε από την προηγούμενη και εναρμονίζονταν καλύτερα με το περιβάλλον. Καλλιέργησαν τις αισθήσεις τους ,ανέπτυξαν νέες και κατανόησαν τη φύση ως ένα αδιαίρετο σύνολο το οποίο ονόμαζαν ωόν.

 Χαρακτηριστικό στοιχείο του πολιτισμού της ειδωΛεία λογίζεται η προς ευχή. Λέγεται ότι ήταν ένα είδος ατομικής και κοινωνικής αρχής  που γράφτηκε από τους πρωτανθρώπους. Βρέθηκε σκαλισμένη σε βράχο στο βάθος μιας σπηλιάς στην περιοχή Άρχη.

 Είναι το μοναδικό σωζόμενο κείμενο και αυτό, ίσως, επιβεβαιώνει τον μύθο ότι οι ειδωΛείς θεώρησαν τη γραφή βέβηλη, ψευδή και παραπλανητική. Τη θεώρησαν ως πιθανή αιτία καταστροφής του πολιτισμού τους ο οποίος βασίστηκε στον προφορικό και δημιουργικό λόγο.   Ως γραφή τους επέλεξαν την τέχνη, κάθε μορφή τέχνης η οποία έχει τόσο συμβολικό όσο και χρηστικό χαρακτήρα γι' αυτό και λογίσθηκε ιερή. Κάθε έργο τους, κάθε ανθρώπινο δημιούργημα για να έχει λόγο ύπαρξης θα έπρεπε να έχει και λειτουργική και πνευματική υπόσταση.